Вкупно 36 отсто од населението во земјава е надвор од пазарот на труд, а 80 проценти се долгорочно невработени поради несовпаѓање на вештините со потребите на стопанството. Проблемот со недостиг на стручен кадар без практично искуство може да се реши само преку реформи во образованието за што, пак, е неопходен стабилен и одржлив систем на финансирање.
Ова е пораката од денешниот настан на кој 29 фирми – членки на Стопанската комора на Северна Македонија добија грант од околу 3,4 милиони евра за да го продолжат дуалниот модел на образование со седум стручни училишта и еден факултет.
Средствата ќе се инвестираат во опрема и инфраструктура за воведување дуалното образование и за реализација на практичната обука, со цел поголема вработливост на младите и обезбедување обучен и квалификуван кадар подготвен за работните процеси.
-Без пари нема реформи и нема квалитетно образование. Неопходно е да се зголемат издвојувањата на средства за образованието од сегашните 3,2 на пет проценти. И можеби не може да се интервенира наеднаш поради пандемијата, но можно е етапно да се зголемува Буџетот на Министерството за образование во период од пет години, па од 23.091.104.000 денари колку што беше лани, да достигне 36.079.850.000 денари за да се исполни просекот од пет отсто, истакна претседателот на Стопанската комора, Бранко Азески.
Според него, за да имаме економски развиена држава и продуктивно работење на бизнис секторот, потребно е квалитетно образование кое креира соодветен образовен профил кој со своите знаења и вештини ќе знае да одговори на пазарните потреби и ќе биде во можност да креира дополнителни вредности.
Како што напомена Азески, оптимистички е податокот дека во дуалното образование оваа година се вклучија 211 компании, за разлика од лани кога беа 11, а тоа придонесе за шест отсто раст на запишани ученици во стручното образование (без економско и медицинско).
Во рамки на интензивните активности на Стопанската комора изминатиот период, креирани се 85 образовни програми, стандарди на занимања и квалификации според потребите на бизнис заедницата, како и над 30 програмски документи, сертифицирани се над 520 ментори од 345 компании, имплементирано е дуално образование во три средни стручни училишта и три паралелки претходните години, како и во 46 средни стручни училишта и 97 паралелки оваа учебна година, запишани се 10.375 ученици во технички школи што е шест отсто повеќе од минатата учебна година, креиран е конкурс за упис според потребите на компаниите, верификувани се над 40 фирми, а воспоставен е и електронски регистер за сертифицирани ментори и верификувани компании кои ги вмрежува сите активни чинители во стручното образование.
-Согласно потребите на бизнис секторот, за 10 години од сега ја гледам Комората како институција која ќе се занимава со образованието и кадрите потребни на стопанството. Во 2007 година ги детектиравме проблемите со недостигот на стручен кадар, без практично искуство, стручни вештини и компетентност за да влезе во работниот процес и уште тогаш почнавме системски да ја третираме оваа тема. Потребно ни е функционално образование кое ќе ги препознава и ќе ги следи потребите на стопанството. Учениците и студентите ќе добиваат практични вештини со што ќе зголеми потенцијалот за вработување во национален контекст, а компаниите ќе добиваат кадар кој ќе ја зголемува продуктивноста и конкурентноста на пазарот, подвлече Азески, дополнувајќи дека уште во 2012 година, Комората го иницираше воведувањето на моделот на дуално образование како синергија на училишната теорија и практичната обука во реална работна средина.
Средствата за грантот што беше доделен денеска се обезбедени од германското Федерално министерство за економска соработка и развој, а се реализираат преку Германската развојна банка (KfW) и Регионалниот фонд за предизвици како уникатен инструмент за финансирањe. Фондот се спроведува преку Коморскиот инвестициски форум на шестте земји од Западен Балкан, чија членка е и Стопанската комора на Северна Македонија. Фондот располага со 20 милиони евра во форма на грантови за сите шест земји. Секој грант поддржува 150.000 до 600.000 евра инвестирани во инфраструктура, набавка на машини и опрема, како и изградба или реновирање работилници и лаборатории во стручните училишта за реализација на практична обука. Средствата ги добија конзорциуми составени од едно средни училишта и два или повеќе компании кои аплицираа на првиот повик со образовни програми за одредени квалификации според потребите на компаниите.
На првиот повик учествуваа 207 апликанти од шестте земји на Западен Балкан. Од нив 37 конзорциуми се предложени за финансирање. Од земјава учествуваа 30 апликанти, од кои осум конзорциуми (нивни проекти) се предложени за финансирање со приближно 3,4 милиони евра.
Сите учесници на настанот по повод доделувањето на грантот од околу 3,4 милиони евра беа облечени во работнички мантили како симболика за поддршката на новите млади кадри во индустријата и во техничките струки. Покрај претседателот на Стопанската комора, Азески, беа и Ото Граф, вршител на должност во амбасадата на Германија во Скопје, Балша Ќулафиќ, проектен координатор на Регионалниот фонд за предизвици во рамки на КИФ ЗБ6, Рене Ешеман, директор на Канцеларијата на Германската банка за развој во Северна Македонија и Косово, како и Фридер Верман, раководител на тимот на РФП. Граф изрази надеж дека земјава за кратко време ќе го достигне просекот на платите во ЕУ, Ќулафиќ се осврна на КИФ и на Фондот, додека Ешеман подетално зборуваше за поддршката.
-Досега финансиравме конкретни сфери како енергетска транзиција, обновливи извбори на енергија, наводнување, но стана јасно дека треба да направиме нешто поразлично. Ова е голем успех за македонската економија. Сега имаме многу високи очекувања, особено од младите кои се впуштаат во овој потфат, надевајќи се дека ќе добијат вештини. Сфатете го ова како мотивација и ваш придонес во градењето нов систем, рече Ешеман.
