Новата блокада на процесот на пристапување на Македонија во ЕУ не ја промени значително поддршката кај јавноста за членство во ЕУ. Во 2021 година 68 отсто од населението ја поддржува идејата за членство во ЕУ. Една третина од населението смета дека Северна Македонија никогаш нема да стане членка на ЕУ, а во исто време над една третина од населението има доста нереални очекувања дека државава би можела да стане членка на ЕУ во следните пет години.
Ова го покажуваат резултатите од истражувањето за перцепциите за ЕУ, од кое произлегоа два истражувачки труда „Анализа на јавното мислење за македонскиот процес на пристапување кон Европската Унија (2014 – 2021)” и „Од пофалби до разочарувања: 2021 Анализа на јавното мислење за македонскиот процес на пристапување кон Европската Унија”, спроведени од Институтот за демократија со поддршка на Фондација „Конрад Аденауер”.
Во заклучоците од анализата се наведува дека наметнатите бугарски барања за укинување на ветото го одредуваат патот на Северна Македонија кон ЕУ. Резултатите од истражувањето покажуваат дека отстапките не се прифатливи кај две третини или повеќе од оние што одговориле.
Резултатите од истражувањето исто така покажуваат дека голем дел од граѓаните не се расположени за прифаќање на бугарските барања, дури и ако тоа би значело деблокирање на евроинтегративниот процес.
Две третини или повеќе анкетирани граѓани сметаат дека Северна Македонија не треба да прави отстапки согласно бугарските барања поврзани со ревизија на историјата (71 отсто), условот за јазикот (79 отсто) и положбата на бугарското малцинство во Северна Македонија (65,4 отсто).
Најсилната меѓуетничка врска постои во однос на јазикот. Македонците (86,8 отсто) и Албанците (61,4 отсто) не би поддржале прифаќање на ова бугарско барање, покажува анализата.
Главниот заклучок од анализата покажува дека во време на намален кредибилитет на ЕУ без видливи случувања во процесот на пристапување во ЕУ, граѓаните се чувствуваат дезориентирани од кога било досега. На испитаниците им е се потешко да препознаат потенцијален сојузник на земјата, што укажува на зголемена конфузија меѓу населението, стои во заклучоците на истражувањето.
Значително намалување има и во процентот на испитаници кои се отворено евроскептични, а постои меѓуетнички јаз во поддршката за членство во ЕУ меѓу двете најголеми етнички заедници во земјата – Македонците и Албанците. Исклучително висок процент на етнички Албанци – 82 отсто го поддржуваат македонското членство во ЕУ, додека 63 отсто од етничките Македонци ја поддржуваат европската интеграција на државата.
Осумдесет отсто од населението му придава одредена важност на процесот на пристапување во ЕУ. Речиси 40 отсто од испитаниците се убедени дека земјата е подготвена за членство што е одраз на недостигот на информации во врска со процесот на пристапување. Повеќе од една третина од населението смета дека земјата не остварила никаков напредок во процесот на пристапување во споредба со 2020 година, покажува анализата.
Македонците се попесимистично настроени во однос на Албанците околу напредокот во процесот на пристапување во ЕУ во изминатата година. Најголем дел, 43 отсто ги обвинуваат опструкциите од соседните земји кои се членки на ЕУ за немање напредок во пристапниот процес и за тоа зошто земјата не е членка на ЕУ. Повеќе од една третина од населението им дава приоритет на домашните фактори како причина за недостиг на напредок во процесот на пристапување.
Ова укажува и е показател на тоа дека на населението му недостасуваат информации во врска со патоказот и временската рамка на процесот на пристапување.
Очекувањата за подобрување на животниот стандард благодарение на членството во ЕУ и понатаму се најчеста детерминанта на поддршка. Економскиот развој намалувањето на невработеноста, квалитетот на животот и подобрувањето на инфраструктурата се сметаат за клучни области на кои позитивно би влијаело членството во ЕУ.
Идентитетските и вредносните фактори и понатаму се најдоминантни предиктори на евроскептицизмот. Незадоволството поради уставните промени во државата, културолошките закани врз националниот идентитет и губењето на суверенитетот се посочени како важна мотивација за одлуката на испитаниците да не го поддржат македонското членство во ЕУ.
Поддршката за членство во ЕУ кај симпатизерите на СДСМ ги одразува ставовите на партиското раководство и го надминува прагот од 90 отсто, а членството во ЕУ е поддржано и од мнозинството симпатизери на ВМРО-ДПМНЕ, а во исто време и се намалува процентот на евроскептични ставови кај симпатизерите на ВМРО-ДПМНЕ.
Според резултатите, постои значителна разлика во перцепциите кај поддржувачите на двете политички партии во врска со процесот на пристапување во ЕУ. Вкупно 70 отсто од симпатизерите на СДСМ е дека земјата во изминатата година оствари значителен напредок во евроинтегративните процеси. За разлика од тоа, 60 проценти од симпатизерите на ВМРО-ДПМНЕ сметаат дека државата воопшто не напредувала или дека назадувала во текот на 2021 година. Шеесет проценти од симпатизерите на СДСМ се убедени дека земјава е подготвена за членство, додека напротив 70 отсто од симпатизерите на ВМРО-ДПМНЕ сметаат дека земјата не е подготвена за членство.
САД се перцепирани како странски фактор со најголемо влијание во Северна Македоија (45,1 отсто). Испитаниците кои одговориле со „не знам” се рангирани на второто место со 19 проценти.
Перцепираното влијание на ЕУ во Северна Македонија се намали на најниско рангирање во последните две години – од 44,8 отсто во 2019 на 9,5 проценти во 2021 година. Само малкумина Македонци гледаат на ЕУ како на субјект со најголемо влијание (7,8 отсто).
Педесет и три отсто од испитаниците не ја гледаат Евроазиската Унија како алтернатива на ЕУ.
Истражувањето од 2021 година беше спроведено преку телефонски интервјуа во текот на ноември, преку национален репрезентативен примерок од илјада испитаници, со маргинална грешка од плус/минус 3,1. Анализата на јавното мислење за македонскиот процес за македонскиот процес на пристапување во ЕУ спорведена во 2020, се надоврза на истражувањата спроведени во 2014, 2016, 2017, 2018, 2019 и 2020 година. Таа го користи истиот тероретско-аналитички модел на утврдување на детерминантите на поддршка на членството на Македонија во ЕУ, а истовремено своите емпириски наоди ги споредува со наодите од истражувањата од претходните истражувања.
